برونشیولیت یک بیماری ویروسی است که بیشتر در کودکان زیر 2 سال رخ می‌دهد و باعث تورم برونشیل‌ها و تنگی نفس می‌شود. برونشیل‌ها لوله‌های ریه هستند که هوا را به داخل ریه هدایت می‌کنند. در برونشیولیت، برونشیل‌ها به دلیل التهاب و تورم کاهش قطر می‌یابند و تنفس دشوار می‌شود.
علت برونشیولیت
برونشیولیت در کودکان معمولاً به دلیل عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. بیشترین علت برونشیولیت در کودکان، ویروس سینه‌پهلویی است. علاوه بر ویروس سینه‌پهلویی، ویروس‌های دیگری مانند ویروس تنفسی سینسیتیال (RSV)، ویروس‌های رینوویروس و آدنوویروس هم ممکن است عامل برونشیولیت در کودکان باشند.
- ویروس سینه‌پهلویی:
این ویروس یکی از عامل‌های شایع برونشیولیت در کودکان است، به خصوص در کودکان زیر 2 سال. این ویروس عفونت تنفسی را ایجاد می‌کند که با تورم و التهاب برونشیول‌ها همراه است.
- ویروس تنفسی سینسیتیال (RSV):
این ویروس نیز یکی از عامل‌های شایع برونشیولیت در کودکان است. این ویروس معمولاً در فصل پاییز و زمستان شیوع دارد و می‌تواند باعث تورم و التهاب برونشیول‌ها شود.
- ویروس‌های رینوویروس:
این ویروس‌ها نیز می‌توانند عامل بروز برونشیولیت در کودکان باشند. این ویروس‌ها معمولاً در فصل بهار و پاییز شیوع دارند و عفونت تنفسی را ایجاد می‌کنند.
- ویروس‌های آدنوویروس:
این ویروس‌ها نیز می‌توانند باعث برونشیولیت در کودکان شوند. این ویروس‌ها معمولاً در فصل تابستان شیوع دارند و می‌توانند عفونت تنفسی را ایجاد کنند.
- ویروس‌های پاراانفلوآنزا:
این ویروس‌ها نیز می‌توانند باعث برونشیولیت شوند. این ویروس‌ها معمولاً در فصل پاییز و زمستان شیوع دارند و می‌توانند باعث تورم و التهاب برونشیول‌ها شوند.
بعضی از عوامل دیگری که می‌توانند باعث بروز برونشیولیت در کودکان شوند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- آلرژی‌ها:
برخی از کودکان ممکن است به آلرژی‌های شایع مانند آلرژی به غذا، آلرژی به مواد شیمیایی یا آلرژی به غبار و حشرات حساسیت داشته باشند که می‌تواند باعث بروز برونشیولیت در آن‌ها شود.
- آلودگی‌های هوا:
آلودگی هوا مانند دود سیگار، ذرات معلق در هوا و آلودگی‌های دیگر می‌توانند باعث تحریک برونشی‌ها شده و باعث بروز برونشیولیت در کودکان شوند.
- تنفس برای مدت طولانی در محیط‌های خشک و گرم:
تنفس در محیط‌های خشک و گرم می‌تواند باعث خشک شدن برونشی‌ها شود و عفونت را در آن‌ها بالا ببرد. بنابراین، نگه داشتن محیط مرطوب و خنک می‌تواند کمک کننده در جلوگیری از برونشیولیت باشد.
- سابقه خانوادگی:
اگر در خانواده کودک شما سابقه برونشیولیت وجود داشته باشد، احتمال بروز این بیماری در کودک شما بیشتر است.
علائم برونشیولیت
برونشیولیت علائم مختلفی را در کودکان ایجاد می‌کند. بعضی از این علائم عبارتند از:
- سرفه:
سرفه یکی از شایع‌ترین علائم برونشیولیت است. سرفه ممکن است چسبنده و باعث ایجاد درد در قفسه سینه شود.
- تنگی نفس:
عدم توانایی کودک در تنفس عمیق و راحت، تنگی نفس نامیده می‌شود. این علامت معمولاً در صورت تورم و التهاب برونشیول‌ها ایجاد می‌شود.
- تب:
برونشیولیت ممکن است با تب همراه باشد. در بیشتر موارد، تب کمتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد است.
- لرزش:
در بعضی از موارد، کودکان ممکن است به لرزش بدن دچار شوند.
- خستگی:
برونشیولیت ممکن است باعث ایجاد خستگی و افزایش نیاز به استراحت شود.
- افزایش تنفس:
کودکان با برونشیولیت ممکن است تنفس سریعتر و عمیق‌تری داشته باشند.
- بلغم:
در بعضی از موارد، برونشیولیت باعث ایجاد ترشح بلغم می‌شود که ممکن است رنگ سبز یا زرد داشته باشد.
- نفخ شکم:
در بعضی از موارد، برونشیولیت باعث نفخ شکم و ایجاد درد شکمی می‌شود.
- افزایش ضربان قلب:
در بعضی از موارد، برونشیولیت باعث افزایش ضربان قلب می‌شود.
چه کودکانی بیشتر در خطر هستند
بیشترین خطر ابتلا به برونشیولیت برای افراد دارای شرایط زیر است:
- نوزادان و کودکانی که خیلی زود به دنیا آمده‌اند (نارس):
سیستم تنفسی نوزادان و کودکانی که در هفته‌های اول زندگی به دنیا می‌آیند، هنوز به طور کامل توسعه نیافته است و بنابراین آسیب پذیرتر از دیگران هستند.
- افرادی که در معرض دود تنباکو یا سیگار قرار گرفته‌اند:
دود سیگار باعث تحریک برونشیال‌ها و التهاب ریه‌ها می‌شود و احتمال ابتلا به برونشیولیت را افزایش می‌دهد.
- کودکانی که به مهد کودک می‌روند:
محیط‌های بسته و پر از کودکان، منجر به شیوع بیماری‌های تنفسی می‌شود.
- افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند:
بیماری‌هایی مانند آسم، بیماری‌های قلبی و ریوی و یا دیابت، سیستم تنفسی را ضعیف می‌کنند و احتمال ابتلا به برونشیولیت را افزایش می‌دهند.
- کودکانی که خواهر یا برادر بزرگتر دارند:
داشتن برادر یا خواهر بزرگتر باعث افزایش احتمال برای ابتلا به برونشیولیت می‌شود.
- کودکانی که با شیر مادر تغذیه نمی‌شوند:
شیر مادر آنتی بادی‌های مورد نیاز برای سیستم ایمنی را به کودک می‌دهد و این احتمال را کاهش می‌دهد که کودک به بیماری‌های تنفسی مبتلا شود.
نحوه تشخیص
برای تشخیص برونشیولیت در کودکان، پزشک معمولاً از ترکیبی از علائم و نشانه‌ها، آزمایش‌های تشخیصی و تصاویر پزشکی استفاده می‌کند. به طور کلی، روش‌های تشخیص برونشیولیت در کودکان عبارتند از:
- بررسی علائم و نشانه‌های بالینی:
پزشک به دنبال شنیدن نفس‌های کودک با استفاده از استتتوسکوپ (stethoscope) و بررسی علائم و نشانه‌هایی مانند سرفه، تنفسی سریع و شدید، تنگی نفس، تب، لرزش و ضعف عمومی می‌باشد.
- آزمایش خون:
آزمایش خون ممکن است نشان دهد که کودک دارای التهاب می باشد، که یک علامت مرتبط با برونشیولیت است.
- تصاویر پزشکی:
در صورت نیاز، پزشک ممکن است از تصاویر پرتوی مانند ایکس‌ری یا اسکن CT استفاده کند تا بهتر نگران وضعیت ریه‌های کودک بپردازد.
- آزمایش مخاط:
در برخی موارد، پزشک ممکن است از نمونه مخاط بینی و گلوی کودک برای بررسی وجود ویروسی یا عفونت باکتریایی استفاده کند.
درمان برونشیولیت
برای درمان برونشیولیت، معمولاً از ترکیبی از داروها و روش‌های درمانی استفاده می‌شود. درمان برونشیولیت می‌تواند بسته به شدت و علت برونشیولیت متفاوت باشد. به طور کلی، درمان برونشیولیت شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد التهابی:
این داروها مانند استروئیدها، به کاهش التهاب در برونشیال‌ها کمک می‌کنند. استفاده از این داروها معمولاً در برونشیولیت شدید توصیه می‌شود.
- داروهای برونکودیلاتور:
این داروها به توسعه برونشیال‌ها کمک می‌کنند و باعث افزایش جریان هوایی می‌شوند. از جمله این داروها می‌توان به سالبوتامول و آتروپین اشاره کرد.
- داروهای ضد سرفه:
این داروها مانند دکسترومتورفان، از سرفه کمک می‌کنند و باعث کاهش سرفه و در نتیجه کاهش التهاب می‌شوند.
- آنتی‌بیوتیک:
اگر برونشیولیت با عفونت باکتریایی همراه باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
- هیدراتاسیون:
مصرف مایعات بیشتر به کاهش ترشحات برونشیال کمک می‌کند.
- استراحت:
استراحت به بدن فرصت می‌دهد تا درمان برونشیولیت را بیشتر پذیرفته و بهبودی را تسریع کند.
- کمک به تنفس:
در برونشیولیت شدید، ممکن است نیاز به کمک به تنفس باشد، که می‌تواند شامل استفاده از ماسک تنفسی یا دستگاه تنفسی باشد.
درمان با طب سنتی
برای درمان برونشیولیت با طب سنتی، از برخی گیاهان دارویی و روش‌های طبیعی می‌توان استفاده کرد. با این حال، قبل از استفاده از هرگونه روش درمانی طب سنتی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. به طور کلی، روش‌های درمانی طب سنتی برای برونشیولیت عبارتند از:
- روغن خراطین:
روغن خراطین یکی از مواد طبیعی است که برای درمان برونشیولیت استفاده می‌شود. این روغن باعث کاهش التهاب و تسکین سرفه می‌شود. برای استفاده از روغن خراطین، می‌توانید در محیطی گرم و با استفاده از یک حوله یا کیسه گرمایی، روغن را روی قفسه سینه و پشت ببخشید.
- عسل و زنجبیل:
عسل و زنجبیل هر دو دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی هستند، که می‌تواند به درمان برونشیولیت کمک کند. می‌توانید از عسل و زنجبیل به صورت ترکیبی استفاده کنید و آن را به عنوان یک راه درمانی طبیعی برای برونشیولیت استفاده کنید.
- نعناع:
نعناع دارای خواص ضد التهابی و ضد سرفه است و می‌تواند به درمان برونشیولیت کمک کند. می‌توانید از نعناع به صورت ترشی یا چای استفاده کنید.
- روغن زیتون:
روغن زیتون باعث کاهش التهاب و تسکین سرفه می‌شود. می‌توانید روغن زیتون را به صورت مستقیم بر روی قفسه سینه و پشت استفاده کنید.
- تنفس عمیق:
تنفس عمیق می‌تواند به درمان برونشیولیت کمک کند. با تنفس عمیق، هوای تمیز به ریه‌ها منتقل می‌شود و پاکسازی ریه‌ها را تسریع می‌کند.
- گرمایش:
گرمایش به درمان برونشیولیت کمک می‌کند و باعث تسکین سرفه می‌شود. می‌توانید از حوله گرم، کیسه گرمایی یا روغن ماساژ استفاده کنید تا به تسکین سرفه و دردهای قفسه سینه کمک کند.
تفاوت برونشیت و برونشیولیت
برونشیت و برونشیولیت هر دو بیماری‌های تنفسی هستند که باعث تنگی نفس و سرفه می‌شوند، اما در واقع دو بیماری مجزا با علائم و علل متفاوت هستند. در زیر به تفاوت‌های این دو بیماری اشاره شده است:
- علت:
برونشیت عمدتاً به دلیل عفونت باکتری یا ویروسی ایجاد می‌شود، در حالی که برونشیولیت اغلب به دلیل عفونت ویروسی مانند ویروس سینه‌پهلویی و ویروس تنفسی سینسیتیال (RSV) ایجاد می‌شود.
- محل تاثیر:
برونشیت در برونشیل‌های بزرگتر و عمیق تر ریه ها ایجاد می‌شود، در حالی که برونشیولیت در برونشیل‌های کوچکتر و نازک‌تر ریه‌ها رخ می‌دهد.
- علائم:
برونشیت علائمی مانند سرفه خشک، درد در قفسه سینه و خلط زیاد دارد، در حالی که برونشیولیت علائمی مانند تنگی نفس شدید، تنفس سریع، سرفه با خلطی زرد یا سبز و تب دارد.
- مدت زمان:
برونشیت معمولاً به صورت تنفسی چند هفته‌ای بهبود می‌یابد، اما برونشیولیت می‌تواند برای چند هفته تا چند ماه ادامه داشته باشد.
- درمان:
درمان برونشیت شامل استراحت، خلط آویزان کننده و درمان علائم می‌شود، در حالی که درمان برونشیولیت ممکن است شامل داروهای ضد ویروسی، داروهای ضد التهابی و محافظت از ریه باشد.